Memlükler Döneminde (648-923/1250-1517) Ehl-i Zimme’nin İstihdamı

648/1250 - 923/1517 yılları arasında Mısır ve Suriye’de hüküm süren Memlükler köle olarak alınan Türk kölelerin, zamanla yönetimi ele geçirmesi ile kurulmuş bir devletidir. döneminde Hıristiyanlar Yahudiler hem devlet tarafından de toplum kabul görmüşlerdir. Bu azınlıklar, Memlük toplumunda, toplumun diğer bireyleri gibi sosyal, politik, ekonomik entelektüel hayatın ayrılmaz parçasıydılar. Kimi zaman bunlar devletin çeşitli kademelerinde görevlendirilmişler, kimi da yaşanılan olaylar sebebiyle görevlerinden alınarak kendilerine istihdam yasağı getirilmiştir. Gayrimüslimlerin idaresindeki tecrübeleri onların değişik görevlendirmelerinde etkili olmuştur. Böylece gayrimüslimler, idarî malî kadrolarda devamlı edilmişlerdir. Gayrimüslim halkın idaresinde gelebilecekleri en muteber makamın kâtiplik olduğu söylenmesine rağmen, gayrimüslimler Memlüklerin ilk döneminden itibaren üst görevlendirilmişlerdir. dönemde gayrimüslimlerin vezirlik valilik başta olmak üzere kâtiplik, tercümanlık, danışmanlık, tabiplik, elçilik vazifelerde edildikleri görülmektedir. Nitekim Sultan Aybek (648-784/1250-1257) görevde bulunan Vezir Şerefüddin Hıristiyan biri idi. kişi konumunu kullanarak çok önemli kadrolarında Hıristiyanların görevlendirilmesine vesile bu Hristiyanlar toplumunda ayrıcalıklı hale gelmiştir. Ayrıca olması sebebiyle, kanunlarını yazdığı belirtilmektedir. Daha sonra en-Nâsır Muhammed b. Kalavun (709-741/1309-1341) Kıptî olan Abdullah Tâcürriyâse Şam Mısır’da görevinde edilmiştir. Bununla beraber farklı dilleri konuşabilmeleri uluslararası diplomasi ticarette tercümanlık yaptıkları sefirlik/elçilik yapmışlardır. el-Melikü’l-Eşref Barsbay’ın saltanatı sırasında Mısır’ı ziyaret eden seyyah Pero Tafur, sultanın tercümanının Haym isminde gayrimüslim olduğunu, daha Müslüman olduğunda isim aldığını belirtmiştir. Benzer şekilde 823/1420 yılında İspanya’dan Kudüs’e gelip burada mütercimlik yapan Nasreddin adındaki şahsın Yahudi kökenli bilinmektedir. Aynı Kansu Gavrî ehl-i zimmeden öğretmen Yakup, darphanenin başına anlamda Yahudilerin alanların yanı sıra mütercimlik, benzeri alanlarda anlaşılmaktadır. Hekimlik sarraflık o dönem meslekleri yer işgal etmiştir. H. 7. yüzyıla ait kaynaklar, “Yahudi için gelir kaynağının vergi tahsilatı tababet/doktorluk” olduğunu belirtmektedirler. doktorluk, genel Yahudilerle anılmaktaydı. Onlar meslek sayesinde saray otoritesi üzerinde söz sahibi olabiliyorlardı. cemaatinin nezdindeki itibarının yükselmesine neden oluyordu. Dolayısıyla Devleti’nin idaresi altında yaşayan genelde zimmî statüsünde olanlar özelde ise ahalisinin her parçası durumunda olup Devlet içinde görevlendirilen azl edilmişlerse bunlardan bazıları süre tekrar itibarlı görevlerine iade